Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 đợt 4 tác động đến mọi thành phần kinh tế, khu vực kinh tế HTX đã và đang chịu ảnh hưởng nặng nề trong mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh và rất cần được tiếp sức từ các chính sách hỗ trợ.

Ai giúp các HTX?

Điển hình như ở Lâm Đồng, do ảnh hưởng dịch bệnh trong 3 tháng qua, nên toàn tỉnh hiện chỉ còn khoảng 17% HTX bao tiêu sản lượng nông sản của thành viên theo hợp đồng.

Hay như ở các địa phương thuộc Đồng bằng sông Cửu Long, khi các HTX nông nghiệp hiện đang gặp khó khăn trong việc tiêu thụ lúa gạo và nông sản, giá thu mua lại giảm sâu, còn giá nguyên liệu đầu vào (như phân bón, thuốc trừ sâu, thức ăn chăn nuôi…) thì tăng cao chót vót.

Nhiều HTX ở các tỉnh phía Nam đang gặp khó khăn trong việc tiêu thụ nông sản.

Hoặc như các HTX trong lĩnh vực giao thông vận tải tại các tỉnh thành phía Nam, từ các đợt dịch Covid-19 hồi năm ngoái cho đến đợt dịch lần này, do giãn cách xã hội, việc đi lại hạn chế, làm cho nhiều HTX gặp vô vàn khó khăn, doanh thu sụt giảm nghiêm trọng. 

Trong khi đó, nhu cầu về vốn của HTX vận tải để hằng tháng trả tiền lãi và tiền gốc cho ngân hàng, chi phí nhiên liệu, tiền lương cho người lao động và các chi phí khác là rất lớn. 

Riêng với HTX trong lĩnh vực nông nghiệp, những ghi nhận trong thời gian qua cho thấy, họ đã phải chịu tác động tiêu cực đa chiều từ diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19. Như trong đại dịch lần thứ 4 này, nhiều vùng trồng trọt của HTX ở các tỉnh phía Nam không có thương lái, DN đến thu mua vì vận chuyển khó khăn, phát sinh nhiều chi phí.

Theo chia sẻ của bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực thực phẩm Tp.HCM (FFA), có nhiều HTX trong lĩnh vực nông thuỷ sản có phản ánh với bà về tình trạng hàng hoá của họ phải “nằm tại chỗ” trong thời điểm dịch bệnh này vì thiếu thương lái đưa về nơi tiêu thụ là Tp.HCM.

Nêu ra những trường hợp trên để thấy rằng, tình hình khó khăn của khu vực HTX hiện nay không khác gì tình trạng hiện tại của các DN. Nhất là khi nhiều chuỗi sản xuất – cung ứng bị đứt gãy, sản phẩm hàng hoá, đặc biệt là lương thực, thực phẩm, nhu yếu phẩm thiết yếu do các HTX, tổ hợp tác sản xuất đang tồn đọng rất lớn, dẫn đến nguy cơ có thể giải thể, phá sản.

“Bỏ quên” hay “bỏ rơi”?

Theo Liên minh HTX Việt Nam, đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng và tác động tiêu cực đối với tất cả các lĩnh vực, ngành nghề, thành phần kinh tế. Trong đó, 90% tổng số HTX đã giảm mạnh doanh thu và tỷ lệ lớn HTX hoạt động cầm chừng hoặc ngừng hoạt động do đứt gãy chuỗi cung ứng tiêu thụ nông sản và dịch vụ, trong khi chi phí đầu vào lại tăng.

Vậy nhưng, điều oái oăm là trong dự thảo Nghị quyết về hỗ trợ DN trong bối cảnh đại dịch Covid-19 do Bộ Kế hoạch & Đầu tư (KH&ĐT) soạn thảo lại không hề đả động bất cứ một dòng nào có liên quan đến khu vực kinh tế HTX. 

Câu hỏi đặt ra là phải chăng khu vực kinh tế HTX đang bị “bỏ rơi” trong khâu chính sách hỗ trợ giữa bối cảnh Covid-19 vốn đầy rẫy khó khăn như hiện nay? Và, các HTX sẽ phải “bấu” vào chính sách hỗ trợ nào để không bị đổ vỡ?

Cũng cần phải nhắc lại, khu vực HTX cùng với cộng đồng DN đang là các tổ chức kinh tế đóng vai trò nền tảng trong nền kinh tế quốc dân. 

Điều đáng nói, trong tờ trình về việc xây dựng Nghị quyết hỗ trợ DN trong bối cảnh đại dịch Covid-19, về mục tiêu thì Bộ KH&ĐT có nhấn mạnh là “Hỗ trợ tháo gỡ kịp thời các khó khăn, vướng mắc, điểm nghẽn cản trở hoạt động sản xuất kinh doanh của DN để giảm thiểu tối đa số DN tạm ngừng hoạt động, giải thể, phá sản do tác động bởi dịch bệnh”.

Mục tiêu như Bộ KH&ĐT đưa là đúng nhưng chưa đủ khi “bỏ quên”, gạt qua một bên các khó khăn của khu vực kinh tế HTX như hiện tại. Đặc biệt khi các HTX cũng đang gặp các khó khăn, vướng mắc, điểm nghẽn cản trở hoạt động sản xuất kinh doanh tương tự như các DN. 

Vai trò nền tảng trong nền kinh tế quốc dân của khu vực kinh tế HTX có thể thấy rõ khi hiện nay cả nước có 26.145 HTX, trong đó có 17.060 HTX nông nghiệp và 7.897 HTX phi nông nghiệp (công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, xây dựng, giao thông vận tải, thương mại và tiêu dùng, môi trường, du lịch…); 106 liên hiệp HTX và gần 120.000 tổ hợp tác, thu hút hơn 8 triệu thành viên là đại diện hộ gia đình, tác động đến đời sống và thu nhập của khoảng 30 triệu người, chủ yếu là địa bàn nông thôn.

Chính vì vậy, trong văn bản mới đây được gửi đến Bộ KH&ĐT và Văn phòng Chính phủ để góp ý dự thảo Nghị quyết về hỗ trợ DN trong bối cảnh đại dịch Covid-19, Liên minh HTX Việt Nam đã đề nghị cần xem xét chỉnh sửa, bổ sung vào dự thảo, là cần ghi cụm từ “doanh nghiệp, hợp tác xã” trong toàn bộ nội dung Nghị quyết.

Điều này nhằm thống nhất với phạm vi và đối tượng thụ hưởng chính sách, đảm bảo thuận lợi cho công tác tuyên truyền về sự quan tâm, chia sẻ rủi ro của Nhà nước trong bối cảnh đại dịch Covid-19, có tác động tích cực và lan tỏa đến hầu hết các ngành, lĩnh vực và thành phần kinh tế.

Không để ai bị bỏ lại phía sau

Chủ trương của Đảng và Nhà nước là “không để ai bị bỏ lại phía sau”, quan hệ kinh tế giữa Nhà nước và các tổ chức kinh tế là “hài hòa về lợi ích và chia sẻ rủi ro”.

“Theo đó, Nhà nước áp dụng chính sách hỗ trợ công bằng giữa HTX và DN là cần thiết và hợp lý, đảm bảo tính công khai, minh bạch và khả thi trong tổ chức thực hiện chính sách của các bộ, ngành và địa phương”, ông Nguyễn Ngọc Bảo, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam nhấn mạnh.

Là tổ chức kinh tế đóng vai trò nền tảng trong nền kinh tế quốc dân, chính sách hỗ trợ cho khu vực kinh tế HTX giữa bối cảnh Covid-19 cần có sự công bằng như các DN.

Bên cạnh đó, ở Điểm 2 trang 4 (khổ thứ 2 của dự thảo Nghị quyết), cần bổ sung thêm “Nhà nước đồng hành hỗ trợ DN, HTX để DN, HTX chủ động xây dựng, và tổ chức thực hiện phương án sản xuất, kinh doanh an toàn trong dịch bệnh” và “tăng cường phối hợp giữa các bộ ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị đảm bảo hiệu quả, thực chất trong xử lý các khó khăn, vướng mắc cho DN, HTX, người dân”.

Ngoài ra, góp ý thêm vào bản dự thảo Nghị quyết, Liên minh HTX Việt Nam cho rằng mục tiêu hỗ trợ là các DN, HTX bị khó khăn và thiệt hại do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đều được tiếp cận và thụ hưởng chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Hơn thế nữa, không nên xác định cụ thể số lượng DN, HTX thụ hưởng chính sách hỗ trợ, bởi vì thiếu căn cứ thực tế và không chính xác, gây nên bất cập trong tổ chức thực hiện chính sách.

Về việc tổ chức thực hiện Nghị quyết, Liên minh HTX Việt Nam đề nghị cần bổ sung ở Điểm 2 là “Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Liên minh HTX Việt Nam và các hiệp hội doanh nghiệp ngành nghề…”.

Đối với việc hỗ trợ cắt giảm chi phí, tháo gỡ khó khăn về dòng tiền, góp ý với bản dự thảo, Liên minh HTX Việt Nam đề nghị miễn giảm toàn bộ phí lưu kho cho các DN, HTX dự trữ lương thực, thực phẩm, hàng hoá thiết yếu theo mùa vụ phục vụ cho tiêu dùng, xuất khẩu và chế biến, thời hạn tối đa là 3 tháng.

Bên cạnh đó, cần giảm thuế nhập khẩu đối với nguyên liệu làm thức ăn chăn nuôi, phân bón và các loại vật tư, hàng hoá thiết yếu khác. Ngoài ra, cần rà soát giảm tất cả các loại phí, lệ phí, tiền thuê đất do Nhà nước quản lý.

Mặt khác, Ngân hàng Nhà nước cần triển khai gói tín dụng hỗ trợ DN, HTX, thời hạn cho vay phù hợp với luân chuyển vốn của DN, HTX do tác động của đại dịch Covid-19 để hỗ trợ DN, HTX khắc phục khó khăn, chuyển tiếp thuận lợi sang Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế khi ngăn chặn được dịch bệnh.

Tóm lại, HTX cùng với DN là những tổ chức kinh tế đóng vai trò nền tảng trong nền kinh tế quốc dân. Khu vực HTX cũng đang phải đối mặt với những ảnh hưởng của dịch bệnh, những điều kiện kinh tế thị trường như các DN chung định hướng kinh doanh để có thể đáp ứng nhu cầu kinh tế của thành viên. Do vậy, các chính sách hỗ trợ cho DN nói chung trong Nghị quyết này cũng cần được thừa nhận đầy đủ và dành cho các HTX.

Thế Vinh