35 năm xây dựng và phát triển, từ một mô hình còn nhiều khó khăn, khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã thành phố Hải Phòng từng bước khẳng định vai trò là thành phần kinh tế quan trọng, góp phần xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế – xã hội. Trong thời đại hội nhập và chuyển đổi số, Liên minh HTX thành phố tiếp tục thể hiện vai trò hỗ trợ, dẫn dắt khu vực hợp tác xã đổi mới, nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng tới phát triển bền vững.

Từ khởi đầu đến nền tảng vững chắc

Sau năm 1986, mô hình hợp tác xã (HTX) kiểu cũ bộc lộ nhiều hạn chế, nhiều đơn vị mất phương hướng, ngừng hoạt động. Trước thực trạng đó, năm 1990, Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng quyết định thành lập Hội đồng các Hợp tác xã và cơ sở công nghiệp ngoài quốc doanh – tổ chức tiền thân của Liên minh Hợp tác xã thành phố hiện nay. Bước đi mang tính tiên phong này thể hiện rõ tầm nhìn chiến lược, đồng thời góp phần quan trọng phục hồi niềm tin vào mô hình kinh tế tập thể.

Tính đến nay, Liên minh Hợp tác xã thành phố Hải Phòng trải qua 06 kỳ Đại hội chính thức và 01 kỳ Đại hội bất thường, từng bước kiện toàn tổ chức, nâng cao năng lực điều hành, hỗ trợ hiệu quả cho các HTX, tổ hợp tác và đơn vị thành viên. Hiện toàn thành phố có 373 HTX, 88 Tổ hợp tác và 01 Liên hiệp HTX đang hoạt động; tổng số hơn 200 nghìn thành viên, gần 13 nghìn lao động; vốn điều lệ khoảng 240 nghìn tỷ đồng, tổng tài sản ước đạt 400 nghìn tỷ đồng. Bình quân mỗi HTX đạt doanh thu 4,1 tỷ đồng/năm, lãi khoảng 700 triệu đồng. Thu nhập bình quân người lao động trong khu vực kinh tế tập thể là 75 triệu đồng/năm. Trong số này có 40 HTX chuyên ngành, 22 HTX tham gia Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), 30 HTX thực hiện liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị và 115 HTX có tổ chức Đảng.

Dù vậy, khu vực HTX vẫn gặp không ít khó khăn: thiếu vốn, công nghệ lạc hậu, năng lực cạnh tranh thấp, thiếu nhân lực chất lượng cao. Việc đổi mới mô hình quản trị, mở rộng thị trường, tiếp cận công nghệ hiện đại vẫn còn nhiều hạn chế. Nhìn chung, phát triển kinh tế tập thể chưa tương xứng với tiềm năng và vị thế của một thành phố công nghiệp trọng điểm.

Hội nhập – cơ hội bứt phá trong thời đại mới

Toàn cầu hóa và chuyển đổi số mở ra nhiều cơ hội mới cho HTX nhưng đồng thời đặt ra những yêu cầu thay đổi mạnh mẽ. Nhận thức rõ điều đó, Liên minh Hợp tác xã thành phố chủ động triển khai nhiều hoạt động thúc đẩy hội nhập thực chất.

Nhiều hội chợ, sự kiện xúc tiến thương mại được tổ chức hằng năm nhằm quảng bá sản phẩm, kết nối thị trường, tìm kiếm đối tác trong và ngoài nước. Liên minh hỗ trợ các HTX trong việc ứng dụng công nghệ mới, chuyển đổi số, truy xuất nguồn gốc, bán hàng trực tuyến, kết nối sản phẩm vào hệ thống siêu thị, nền tảng thương mại điện tử. Các khóa đào tạo về quản trị, kỹ năng kinh doanh, tư duy thị trường, công nghệ số được mở thường xuyên, nâng cao chất lượng nhân sự HTX.

Nhờ những nỗ lực này, nhiều HTX từng bước tiếp cận chuỗi cung ứng toàn cầu, có sản phẩm đạt chuẩn OCOP, sản phẩm nông nghiệp hữu cơ, sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu. Một số đơn vị mạnh dạn mở rộng thị trường xuất khẩu, tham gia sâu hơn vào nền kinh tế số và kinh tế xanh, điển hình như HTX Đầu tư phát triển Sông Giá, HTX Nông nghiệp Thụy Hương, HTX Nông nghiệp Thắng Thủy, HTX Công ty Rồng Đen, HTX Nông lâm thủy hải sản Nam Việt.

Liên minh Hợp tác xã trở thành cầu nối quan trọng giữa HTX với doanh nghiệp, nhà đầu tư, các tổ chức chính trị – xã hội; giữa sản xuất với tiêu dùng, giữa nông thôn và thành thị, giữa truyền thống và hiện đại. Vai trò dẫn dắt được thể hiện ngày càng rõ nét, tạo niềm tin cho khu vực kinh tế tập thể trong bối cảnh mới.

Giai đoạn 2021-2025, Liên minh Hợp tác xã thành phố đã tổ chức 66 đoàn công tác, đã có 100 lượt HTX tham gia nghiên cứu, tìm hiểu thị trường 34 tỉnh, thành, vùng miền. Hỗ trợ 308 lượt HTX và 369 sản phẩm đặc trưng, sản phẩm OCOP thành phố tham gia các hội nghị, hội thảo, hội chợ, triển lãm trong nước và hỗ trợ 21 HTX, 06 sản phẩm HTX tham gia các hội chợ quốc tế, khu vực. Chủ trì, phối hợp tổ chức 09 hội nghị kết nối giao thương các vùng miền cả nước, hỗ trợ 56 gian hàng của 36 Liên minh Hợp tác xã các tỉnh, thành phố bạn tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu, hội chợ nông nghiệp và triển lãm sản phẩm OCOP… tại thành phố Hải Phòng. Tổng kinh phí thực hiện giai đoạn 2021 – 2025 là 1.569.199.000 đồng.

Đổi mới để phát triển bền vững

Để khu vực kinh tế tập thể thực sự trở thành nền tảng kinh tế, cần sự chung tay từ nhiều phía. Liên minh Hợp tác xã thành phố xác định tám giải pháp trọng tâm:

– Thứ nhất, các cấp ủy, chính quyền cần xác định phát triển kinh tế tập thể là nhiệm vụ chính trị thường xuyên, lâu dài. Từ hoạch định chính sách đến bố trí nguồn lực, kiểm tra, giám sát – cần có sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ.

– Thứ hai, cần xây dựng mục tiêu phát triển cụ thể cho từng giai đoạn, bám sát định hướng của thành phố. Trọng tâm là nâng cao chất lượng HTX, mở rộng liên kết chuỗi giá trị, phát triển sản phẩm OCOP, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ.

– Thứ ba, khuyến khích các HTX đổi mới sáng tạo trong quản trị, tổ chức sản xuất và tiếp cận thị trường. Ứng dụng khoa học công nghệ, số hóa quản lý, tăng cường liên kết với doanh nghiệp và tổ chức tín dụng.

– Thứ tư, nâng cao giá trị sản phẩm, khả năng cạnh tranh bằng cách xây dựng chuỗi sản xuất – tiêu thụ khép kín, đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng, truy xuất nguồn gốc rõ ràng, từng bước vươn ra thị trường khu vực và quốc tế.

– Thứ năm, chuyển đổi số cần được xem là khâu đột phá. HTX cần áp dụng công nghệ trong kế toán, quản trị, tiếp thị, bán hàng – từ đó tiết giảm chi phí, nâng cao năng suất và hiệu quả kinh doanh.

– Thứ sáu, đầu tư vào con người là giải pháp bền vững. Cần thường xuyên tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng nghề, tư duy thị trường, quản lý hiện đại cho cán bộ, thành viên HTX.

– Thứ bảy, huy động đa dạng nguồn lực tài chính từ ngân sách, xã hội hóa, hợp tác công – tư. Tận dụng các chương trình, dự án hỗ trợ của Trung ương, địa phương và quốc tế để đầu tư hạ tầng, đổi mới công nghệ.

– Thứ tám, kiến nghị hoàn thiện cơ chế, chính sách đặc thù cho khu vực kinh tế tập thể: hỗ trợ vay vốn ưu đãi, xúc tiến thương mại, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực. Tạo lập môi trường thuận lợi, công khai, minh bạch để HTX phát triển.

Với quyết tâm chính trị cao, tinh thần chủ động và đổi mới, Liên minh Hợp tác xã thành phố Hải Phòng sẽ tiếp tục là trung tâm hỗ trợ tin cậy, đồng hành cùng các HTX vượt qua khó khăn, tận dụng thời cơ để phát triển mạnh mẽ trong thời đại hội nhập. Sự vào cuộc đồng bộ của toàn hệ thống chính trị, sự năng động từ chính các HTX là nền tảng để khu vực kinh tế tập thể đóng góp tích cực vào quá trình xây dựng thành phố Hải Phòng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển xanh và bền vững./.

Đ/c Ngô Ngọc Khánh – Ủy viên BCH Liên minh HTX Việt Nam
Chủ tịch Liên minh HTX thành phố Hải Phòng