Theo Liên minh HTX và doanh nghiệp thành phố, toàn thành phố hiện còn 234 HTX yếu kém, ngưng hoạt động nhưng chưa tổ chức giải thể theo quy định của Luật HTX năm 2012. Việc này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng hoạt động chung của khu vực kinh tế tập thể thành phố. Theo yêu cầu của Trung ương, với các HTX diện này phải giải thể dứt điểm trong giai đoạn 2021-2023.
“Rào cản” phát triển
Chủ tịch Liên minh HTX và doanh nghiệp thành phố Lương Minh Huệ cho biết, các HTX hiện nay chưa tổ chức giải thể, chuyển đổi sang mô hình mới là hoạt động trái pháp luật. Bởi theo quy định của Luật HTX năm 2012, sau ngày 1-7-2016, đối với các HTX không chuyển đổi hoạt động sang mô hình mới sẽ phải tổ chức giải thể tự nguyện hoặc bắt buộc đối với HTX ngừng hoạt động. Qua rà soát của Sở Kế hoạch- đầu tư và Liên minh, tính đến đầu tháng 9-2021, toàn thành phố (trừ huyện đảo Bạch Long Vỹ) còn tới 234/583 HTX, liên hiệp HTX thuộc diện hoạt động yếu kém, không rõ địa chỉ đăng ký, không liên lạc được, ngưng hoạt động nhưng chưa tổ chức giải thể, chưa chuyển đổi mô hình hoạt động.
Việc các HTX ngưng hoạt động nhưng chậm tổ chức giải thể, hoạt động yếu kém, chưa chuyển đổi mô hình hoạt động ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sản xuất – kinh doanh, quyền lợi của người lao động trong HTX. Đồng thời, tạo gánh nặng xã hội, lãnh phí nguồn lực đất đai, nhà xưởng do các HTX đang quản lý, cản trở sự phát triển kinh tế- xã hội địa phương và tốc độ tăng trưởng chung của khu vực kinh tế tập thể thành phố. Với 583 HTX, hơn 2.500 tổ hợp tác nhưng đóng góp của khu vực kinh tế tập thể vào GDP thành phố hiện chỉ chiếm 1,5%. Điển hình như HTX19-5 ở xã Hùng Tiến (huyện Vĩnh Bảo). Thập niên 80 của thế kỷ trước, đây là đơn vị “nổi tiếng” trong lĩnh vực dệt thảm len thủ công, tạo việc làm cho hàng trăm lao động địa phương và các xã lân cận. Tuy nhiên, dưới tác động của cơ chế thị trường, mô hình cũ theo cơ chế bao cấp không còn phù hợp. Theo Luật HTX 2012, HTX 19-5 phải tiến hành giải thể hoặc chuyển sang loại hình doanh nghiệp khác. Nhưng đến nay, HTX chưa chuyển đổi mô hình. HTX quản lý khu đất hơn 2.000 m2 nhưng chỉ có 5 lao động với mức thu nhập chưa đến 1,5 triệu đồng/người/tháng; phần lớn diện tích đất cho thuê.
Trong khi đó, với việc thi hành Luật HTX năm 2012, các HTX hoạt động theo mô hình mới, đề cao vai trò tự chủ, tự chịu trách nhiệm của HTX. Khi HTX phát triển đến trình độ cao sẽ hình thành doanh nghiệp hoạt động trong HTX. HTX có thể huy động nguồn vốn góp từ thành viên và tiếp cận tối đa các nguồn hỗ trợ của nhà nước, phát huy khả năng liên kết với doanh nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường. Qua 9 năm triển khai Luật HTX năm 2012, trên địa bàn thành phố xuất hiện nhiều mô hình HTX kiểu mới làm ăn đạt hiệu quả cao, đóng góp tích cực phát triển kinh tế – xã hội và xây dựng nông thôn mới tại các địa phương. Nếu tiếp tục để HTX yếu kém, ngưng hoạt động nhưng chưa giải thể chiếm tới gần một nửa số HTX trên địa bàn thành phố, ít nhiều ảnh hưởng đến uy tín, niềm tin của người dân, doanh nghiệp, nhà đầu tư khi quyết định tham gia, đầu tư góp vốn vào khu vực kinh tế tập thể.
Cần sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ
Từ những lý do trên và trước yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt khu vực kinh tế tập thể, thời gian qua, việc giải thể, xử lý dứt điểm các HTX yếu kém, ngưng hoạt động được thành phố chỉ đạo giải quyết. Tuy nhiên, tiến độ rất chậm do thiếu sự chủ động và vướng mắc từ các HTX. Bởi thực tế, phần lớn các HTX ngưng hoạt động là những HTX yếu kém, khó khăn về tài chính, không có kinh phí thực hiện các thủ tục, không thành lập được hội đồng giải thể tự nguyện, vướng mắc trong thanh toán nợ…Bên cạnh đó, về phía cơ quan quản lý nhà nước, UBND các quận, huyện chưa thực sự vào cuộc, thiếu quyết liệt, còn tâm lý ngại việc.
Theo yêu cầu mới đây của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái, Trưởng Ban Chỉ đạo đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, HTX, các địa phương giải thể dứt điểm các HTX không còn hoạt động trong giai đoạn 2021-2023. Để Với 234 HTX yếu kém, ngưng hoạt động trên địa bàn thành phố hiện nay, để xử lý dứt điểm, thành phố cần xây dựng kế hoạch cụ thể, chỉ đạo UBND các quận, huyện phối hợp với Sở Kế hoạch – Đầu tư, các cơ quan có liên quan có giải pháp giải quyết các khó khăn, vướng mắc. UBND các quận, huyện cần rà soát, phân loại các HTX thuộc diện giải thể tự nguyện hay giải thể bắt buộc; nắm bắt cụ thể khó khăn, vướng mắc của từng HTX. Từ đó tuyên truyền, vận động các HTX giải thể tự nguyện; hướng dẫn, tạo điều kiện thuận lợi nhất để các HTX ngừng hoạt động thực hiện các thủ tục giải thể theo quy định. Với các HTX không thực hiện giải thể tự nguyện, cần kiên quyết yêu cầu tiến hành thủ tục giải thể bắt buộc theo quy định.
Về phía Liên minh HTX và doanh nghiệp thành phố, Liên minh sẽ cử cán bộ chuyên môn trực tiếp tư vấn, hỗ trợ các HTX về thủ tục hành chính trong quá trình giải thể. Với các HTX gặp khó khăn trong xử lý nợ công, nợ ngân hàng cũng như đối tác kinh doanh, Liên minh sẽ đồng hành cùng các HTX (nếu đơn vị có nhu cầu) kết nối, phối hợp với các đơn vị có liên quan cùng bàn bạc tìm cách tháo gỡ./.
Ngọc Lan (Báo Hải Phòng)
