Những ngày gần đây, người trồng khoai lang tím ở Vĩnh Long rơi vào tình cảnh thua lỗ, dịch bệnh COVID-19 khiến thị trường tiêu thụ đầu ra gặp khó khăn. Trong đó, 90% sản lượng chủ yếu xuất khẩu tiểu ngạch qua thị trường Trung Quốc. Không chỉ khi dịch COVID-19 xảy đến, mà nhiều năm qua, người trồng khoai lang ở địa phương này luôn trong tâm trạng phấp phỏng, lo âu mỗi khi bước vào một mùa khoai mới.

Tin vui với khoai lang tím

Ông Trương Thành Dãnh, Giám đốc Sở NN&PTNT Vĩnh Long, cho biết địa phương có diện tích khoai lang tím là 14 nghìn ha với sản lượng 350 nghìn tấn. Tuy nhiên, cái khó là tỉnh chỉ có 1 cơ sở nhà máy chế biến với sản lượng khiêm tốn 2-3 ngàn tấn/năm, số lượng khoai lang còn lại chủ yếu xuất khẩu sang Trung Quốc.

Có thời điểm khoai lang tím Vĩnh Long rớt giá xuống 1.000 đồng/kg.

Cách đây 2 tuần có thời điểm khoai lang xuống giá 1.000 đồng/kg, trong khi giá 5.000 đồng/kg thì người nông dân mới có lãi.

Trước tình trạng này, lãnh đạo Sở NN&PTNT Vĩnh Long cho biết đã phối hợp với các cơ quan trên địa bàn phát động phong trào hỗ trợ tiêu thụ khoai lang tím cho bà con, đến nay giá tăng lên 3.000 đồng/kg nhưng người nông dân còn lỗ.

Ông Ngô Văn Tua, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX Nông nghiệp – Dịch vụ Thành Đông (xã Thành Lợi, Bình Tân, Vĩnh Long) cho biết, những năm gần đây, tiêu thụ sang thị trường Trung Quốc khá bấp bênh, cộng với ảnh hưởng của dịch COVID-19 từ năm 2020 càng khiến người trồng thấp thỏm, lo rớt giá hoặc không bán được. Để người dân yên tâm sản xuất, cần sản xuất rải vụ, hướng đến tiêu thụ chính ngạch, có truy xuất nguồn gốc.

Trước tình hình này, Sở NN&PTNT tỉnh Vĩnh Long đề xuất Bộ NN&PTNT hỗ trợ để xúc tiến, tìm kiếm thị trường cho sản phẩm nông sản, trong đó có mặt hàng khoai lang. “Hai năm trước, quá trình đàm phán để xuất khẩu khoai lang chính ngạch sang thị trường Trung Quốc được triển khai nhưng do dịch COVID-19 nên đến giờ bị gián đoạn”, ông Dãnh chia sẻ.

Về lâu dài, tỉnh kêu gọi các DN đầu tư kho chứa, nhà máy chế biến. Sở NN&PTNT Vĩnh Long cũng đang xây dựng đề án nâng cao giá trị chuỗi sản xuất khoai lang.

Về vấn đề xuất khẩu khoai lang, bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT), cho biết đơn vị này mới nhận được công hàm từ Trung Quốc. Theo đó, Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã xem xét cho khoai lang Việt Nam được xuất khẩu tạm thời sang nước này, với điều kiện toàn bộ vùng trồng cũng như cơ sở đóng gói được kiểm tra và triển khai các biện pháp kỹ thuật để đảm bảo không nhiễm 10 loại sinh vật gây hại.

Cục Bảo vệ thực vật sẽ liên hệ với các địa phương trồng khoai lang như Vĩnh Long, Đắk Lắk, Đắk Nông triển khai các nội dung liên quan đến kỹ thuật để đảm bảo hoàn thiện bộ hồ sơ kỹ thuật gửi sang Trung Quốc.

Ngoài ra, đối với một số tỉnh hiện nay đang chưa có cơ sở đóng gói thì Cục Bảo vệ thực vật sẽ cùng địa phương thiết lập những cơ sở đóng gói trong thời gian sớm nhất đáp ứng yêu cầu phía Trung Quốc.

Sản xuất cần bài bản 

Theo đại diện Cục Bảo vệ thực vật để mở cửa thị trường xuất khẩu cho nhiều mặt hàng nông sản thì cần đẩy mạnh xây dựng vùng trồng có mã số, cơ sở đóng gói. “Việc xây dựng vùng trồng, cơ sở đóng gói không những đảm bảo mục tiêu truy xuất nguồn gốc, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu mà qua 10 năm thực hiện cấp mã số vùng trồng, Cục nhận thấy chất lượng nông sản được tăng lên nhiều, sản xuất theo cùng một quy trình, người nông sản xuất xuất theo yêu cầu thị trường”, bà Hương chia sẻ.

Đặc biệt, bà Hương nhấn mạnh: Tại các vùng trồng được cấp mã số thì người nông dân tập hợp thành các hợp tác xã để cùng sản xuất theo một quy trình, có ghi chép quá trình trồng trọt, trao đổi kinh nghiệm với nhau để nâng cao chất lượng sản phẩm. Vụ vải thiều đang diễn ra cho thấy, giá của trái vải ở vùng trồng được cấp mã số cao hơn nhiều so với trái vải ở vùng trồng không được cấp mã số.

Với ngành chăn nuôi, ông Nguyễn Văn Long, Phó Cục trưởng Cục Thú y chia sẻ, để xuất khẩu sản phẩm động vật của Việt Nam sang các nước thì phải đáp ứng các quy định của quốc tế, Tổ chức Thú y thế giới (OIE)… Tức là sản phẩm phải xuất phát từ quốc gia, vùng lãnh thổ đảm bảo an toàn dịch bệnh.

Những năm qua, Việt Nam đã tổ chức triển khai phát triển chuỗi và vùng chăn nuôi an toàn dịch bệnh. Tính đến tháng 5/2021, cả nước có 2.288 cơ sở sản xuất chuỗi khép kín, trong đó có chuỗi đáp ứng yêu cầu xuất khẩu.

Tuy nhiên, từ quá trình phát triển chuỗi chăn nuôi an toàn dịch bệnh, đại diện Cục Thú y cũng cho biết còn gặp nhiều khó khăn. Việt Nam chưa có vùng nào chăn nuôi theo tiêu chuẩn của OIE. Dịch bệnh lây lan nguy hiểm nên nhiều quốc gia yêu cầu cao, khắt khe trong đánh giá thẩm định, để chấp nhận sản phẩm tươi sống của Việt Nam sang nước đó.

Theo đó, đại diện Cục Thú y kiến nghị cần đẩy mạnh xây dựng chuỗi, vùng an toàn dịch bệnh, theo đó cần có một loạt chương trình quốc gia về phòng chống dịch bệnh như cúm gia cầm, lở mồm long móng, Dịch tả lợn châu Phi… Đây là điều kiện để các địa phương, DN, hợp tác xã, người chăn nuôi xây dựng vùng chăn nuôi an toàn dịch bệnh.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cho biết, thời gian qua, nhiều địa phương đã có nhiều cách làm sáng tạo trong triển khai các giải pháp để vừa giúp tiêu thụ nông sản vừa đảm bảo tuân thủ chỉ đạo của Chính phủ trong đảm bảo an toàn dịch bệnh, đặc biệt là các địa phương như: Bắc Giang, Sơn La, Lạng Sơn,…

Theo Thứ trưởng, đây là các địa phương có các giải pháp, quy trình xuất khẩu hàng hóa đảm bảo trong điều kiện dịch COVID-19. Bên cạnh đó, Thứ trưởng cũng nhấn mạnh đến vai trò chủ động của các Sở NN&PTNT trong việc tham mưu cho UBND tỉnh các giải pháp, vừa chỉ đạo sát tình hình sản xuất, đồng thời vừa tiêu thụ sản phẩm nông sản, tránh bị ùn ứ.

“Để không còn vấn đề ùn ứ nông sản, vai trò của Sở NN&PTNT rất quan trọng trong việc tham mưu vấn đề tiêu thụ nông sản. Trên thực tế nhiều địa phương đã làm tốt vấn đề này”, Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh.

Lê Thúy