Sớm có cơ chế cụ thể 

Tính đến tháng 9-2017, toàn thành phố có khoảng 20 hợp tác xã (HTX) tham gia vào lĩnh vực dịch vụ vệ sinh môi trường. Các HTX bước đầu góp phần giải quyết bài toán thu gom và xử lý rác thải, nhất là ở khu vực nông thôn. Tuy nhiên, phần lớn các HTX này đang gặp khó khăn trong duy trì hoạt động, cần được thành phố hỗ trợ một phần kinh phí.

Thu không đủ chi, hoạt động kém ổn định

HTX dịch vụ nông nghiệp Phục Lễ (huyện Thủy Nguyên) hiện đang đảm nhận khâu thu gom, vận chuyển và xử lý hơn 90% khối lượng rác trên địa bàn xã Phục Lễ. Để thu gom rác của gần 1800 hộ, HTX đầu tư gần 300 triệu đồng mua 2 xe điện, 1 xe công nông vận chuyển, dụng cụ thu gom và trang bị bảo hộ lao động cho 8 công nhân. Mỗi ngày, HTX thu gom, vận chuyển từ 8-10 m3 rác thải, góp phần thực hiện tiêu chí số 17 về môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại địa phương. Tuy nhiên, kinh phí hoạt động của HTX hạn chế, chủ yếu từ nguồn thu phí vệ sinh môi trường nhưng mức thu và tỷ lệ các hộ dân nộp phí thấp. Giám đốc HTX Nguyễn Quang Tuyên cho biết: từ khi đảm nhận dịch vụ này, nguồn thu của HTX không đủ bù chi. Hiện, đơn vị đang thu phí vệ sinh môi trường 5.000 đồng/khẩu. Bình quân, HTX thu được khoảng 26 triệu đồng/tháng, nhưng chi phí hơn 30 triệu đồng. Để duy trì hoạt động dịch vụ môi trường, HTX phải sử dụng nguồn thu từ các lĩnh vực kinh doanh khác để bù. Kinh phí eo hẹp nên quyền lợi của người lao động khó được bảo đảm, việc xử lý rác một phần vẫn thực hiện bằng phương pháp thủ công, phân loại để chôn lấp và đốt cháy tự nhiên.

Tương tự, HTX dịch vụ thương mại và môi trường Thành Vinh (quận Dương Kinh) hiện đảm nhận thu gom rác thải của 5/6 phường trong quận với hơn 78.300 hộ dân. Đơn vị thu gom trung bình 56 tấn rác/ngày. Khi thành lập năm 2008, HTX đầu thư hơn 30 tỷ đồng để mua sắm xe, trang thiết bị phục vụ hoạt động. Đến nay, HTX thu phí môi trường mới đạt 80% số hộ trên địa bàn với mức thu 30.000 đồng/hộ. Từ ngày 1-1-2017, UBND thành phố quyết định tăng mức phí vệ sinh môi trường đối với khu vực nội thành lên 40.000 đồng/hộ, tăng 10.000 đồng/hộ so với trước. Nhưng sau 8 tháng thực hiện, mới có 60% số hộ đồng ý đóng phí. HTX tự xoay sở cân đối thu, chi, trả lương cho 30 lao động, đầu tự trang thiết bị… gặp nhiều khó khăn trong bảo đảm nguồn kinh phí duy trì hoạt động.

Chưa tiếp cận chính sách hỗ trợ, ưu đãi

Thành phố chủ trương có cơ chế khuyến khích, hỗ trợ kinh phí cho các doanh nghiệp thu gom, xử lý rác thải. Song khối HTX, toàn thành phố mới có duy nhất HTX dịch vụ thương mại và môi trường Thành Vinh được hỗ trợ kinh phí. Theo ông Trịnh Văn Kiểm, Phó giám đốc HTX nông nghiệp và dịch vụ điện năng An Hưng (huyện An Dương), cũng là đơn vị tham gia dịch vụ thu gom, xử lý rác thải, cơ chế hỗ trợ như thế nào, chính sách cụ thể ra sao vẫn chưa có. Các cơ quan liên quan cũng chưa có hướng dẫn cụ thể nên HTX chưa tiếp cận các nguồn vốn và các cơ chế ưu đãi của thành phố. Các HTX mong thành phố có cơ chế ưu đãi cụ thể, yêu cầu các ngành, địa phương có trách nhiệm hướng dẫn, thực hiện, tháo gỡ khó khăn về kinh phí hoạt động cho các đơn vị. Những xã có HTX đảm nhận dịch vụ môi trường, xã không mất chi phí đầu tư trang thiết bị, duy trì hoạt động thu gom, xử lý rác thải, nhưng vẫn được cấp nguồn kinh phí hỗ trợ của thành phố. Mức năm 2017 là 120 triệu đồng/xã. Trong khi đó, các HTX khi mở rộng thêm hoạt động ở lĩnh vực này (chủ yếu là các HTX nông nghiệp) đều trên cơ sở mang tính công ích hoặc do yêu cầu của địa phương lại không được hỗ trợ bất kỳ nguồn kinh phí nào từ địa phương.

Ông Nguyễn Hữu Đạo, Phó chủ tịch Liên minh HTX và Doanh nghiệp thành phố cho rằng, bản thân các HTX tham gia dịch vụ môi trường cần chủ động hơn trong việc kiến nghị tháo gỡ khó khăn. Xây dựng các đề án, hồ sơ, điều kiện cần thiết để được hỗ trợ kinh phí. Đề xuất UBND thành phố ban hành quy định chung mức thu phí vệ sinh môi trường ở nông thôn, lấy đó làm căn cứ để các HTX thu gom, xử lý rác thải và người dân cùng thực hiện, góp phần giải quyết khó khăn về kinh phí hoạt động của các HTX tham gia dịch vụ môi trường hiện nay. Trước mắt, các HTX phối hợp với chính quyền địa phương tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức của người dân đối với công tác bảo vệ môi trường để người dân chủ động thu gom, phân loại rác thải, tự nguyện đóng góp các khoản phí vệ sinh môi trường.

Nghị quyết số 09 HĐND thành phố về nhiệm vụ, giải pháp thu gom, xử lý chất thải rắn ở nông thôn trên địa bàn thành phố Hải Phòng giai đoạn 2010 – 2020 thông qua ngày 15-7-2010, tại kỳ họp thứ 18, khóa 13 nêu rõ: khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư trong lĩnh vực thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn nông thôn dưới nhiều hình thức khác nhau; tăng cường hỗ trợ tài chính trong lĩnh vực quản lý, xử lý chất thải rắn nông thôn; ngân sách thành phố hỗ trợ các huyện một phần chi phí vận chuyển chất thải rắn từ các ga chất thải rắn tập trung của các xã, thị trấn về khu xử lý chất thải rắn tập trung.

 Ngọc Lan – Báo Hải Phòng