Bài 2: Chính sách hỗ trợ vẫn như “quả đẹp khó ăn”

  • 16/04/2021
  • 09:10
Chính sách hỗ trợ kinh tế tập thể, nòng cốt là hợp tác xã (HTX) phát triển đã tương đối đầy đủ và toàn diện song như “quả đẹp khó ăn”. Vì thế, khu vực này vẫn chưa có bước đột phá.
Chính sách hỗ trợ nhiều song HTX vẫn khó tiếp cận
Ảnh: Đan Thanh

Hỗ trợ nhiều, tiếp cận chẳng bao nhiêu

“Nhìn chung, chính sách hỗ trợ HTX đã khá đầy đủ, toàn diện từ các biện pháp hỗ trợ thông qua tuyên truyền, củng cố và thành lập HTX, vốn sản xuất và các yếu tố đầu vào của sản xuất, kinh doanh đến xây dựng thương hiệu, phát triển thị trường”, ông Phùng Quốc Chí, Cục trưởng Cục Phát triển HTX, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận xét.

Tuy nhiên, ông Chí chỉ ra một số quy định cụ thể của Luật HTX năm 2012 còn chưa có hướng dẫn như kiểm toán HTX, tổ chức và hoạt động của Quỹ Hỗ trợ HTX ở địa phương, thành lập doanh nghiệp trong HTX… Bên cạnh đó, một số quy định dù có hướng dẫn nhưng chưa cụ thể, tính khả thi chưa cao, khó triển khai. Chẳng hạn, thủ tục đăng ký HTX được cho là phức tạp hơn so với doanh nghiệp; thủ tục giải thể bắt buộc HTX thiếu cụ thể. Một số chính sách hỗ trợ, ưu đãi cho các HTX chưa thực sự phát huy hiệu quả trong thực tiễn như chính sách tín dụng, thuế, hỗ trợ đất đai, kết cấu hạ tầng…

Thống kê của Liên minh HTX Việt Nam giai đoạn 2015 – 2020 cho thấy, chỉ có 4% cán bộ, thành viên HTX tiếp cận chính sách đào tạo, bồi dưỡng. Số lượng HTX tiếp cận chính sách, chương trình xúc tiến thương mại quốc gia mới đạt 6%; trong khi chỉ có 4,1% HTX được tiếp cận chính sách về khoa học và công nghệ; 1,46% được tiếp cận chính sách hỗ trợ hạ tầng; 1,31% HTX nông nghiệp tiếp cận được chính sách hỗ trợ vốn, giống khi gặp khó khăn cho các thành viên… Tỷ lệ HTX tiếp cận chính sách hỗ trợ nhiều nhất cũng chỉ đạt 25,3% (hỗ trợ thành lập mới).

Theo Liên minh HTX Việt Nam, giai đoạn 2015 – 2020, cả nước có hơn 19.000 lượt HTX được hưởng chính sách hỗ trợ của Nhà nước với tổng kinh phí khoảng 3.436 tỷ đồng (ngân sách trung ương khoảng 2.141 tỷ đồng, chiếm 62%). Trung bình mỗi năm có hơn 3.000 HTX được hưởng chính sách hỗ trợ, ưu đãi, chiếm 16% tổng số HTX trên toàn quốc. Mức hỗ trợ trung bình các HTX được hưởng khoảng 180 triệu đồng/HTX; số lượng HTX tiếp cận được chính sách hỗ trợ và kinh phí hỗ trợ tăng qua các năm, năm 2015 có khoảng 1.400 HTX được hưởng chính sách hỗ trợ với tổng kinh phí khoảng 197 tỷ đồng, đến năm 2020 đã có khoảng 5.800 HTX với kinh phí khoảng 1.248 tỷ đồng (tăng 632%).

“HTX muốn kêu cũng khó”

Theo Liên minh HTX Việt Nam, sở dĩ có tình trạng chính sách hỗ trợ nhiều song khu vực kinh tế tập thể, nòng cốt là HTX vẫn chưa thể phát triển bởi trước hết vẫn còn nhiều bất cập, phân tán, dàn trải, thiếu đồng bộ, thiếu cụ thể, chưa phù hợp với nhu cầu thực tế của HTX và tập trung chủ yếu cho lĩnh vực nông nghiệp.

Bên cạnh đó, các chính sách dù ban hành song thiếu nguồn lực cả về cả tài chính và con người để triển khai thực hiện. “Nguồn lực Nhà nước hạn chế nên đã cắt giảm nhiều chương trình mục tiêu, chưa có dòng ngân sách riêng cho hỗ trợ phát triển HTX. Năm 2017 mới có các cơ sở pháp lý để sử dụng kinh phí hỗ trợ hạ tầng cho HTX nông nghiệp từ Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016 – 2020, nhiều địa phương không được ngân sách Trung ương cấp để thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới do đã tự chủ ngân sách”, TS. Phạm Minh Điển, Ban Chính sách và Phát triển HTX, Liên minh HTX Việt Nam phân tích.

Tại Phiên họp toàn thể lần thứ 16 của Ủy ban Kinh tế Khóa XIV diễn ra mới đây, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Đoàn Thị Thanh Mai nêu dẫn chứng, Quỹ hỗ trợ HTX đến tháng 8.2020 mới bố trí được 450 tỷ đồng (thấp hơn rất nhiều so với yêu cầu tại Quyết định số 23/2017/QĐ-TTg ngày 22.6.2017 là đến năm 2020 vốn điều lệ của Quỹ này do ngân sách nhà nước cấp từ nguồn chi đầu tư phát triển đạt 1.000 tỷ đồng. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến việc triển khai chính sách hỗ trợ HTX, bởi nhu cầu vốn của HTX rất lớn, lên tới hàng nghìn tỷ đồng.

Mặt khác, công tác quản lý nhà nước về kinh tế tập thể, HTX còn nhiều bất cập, chưa hiệu quả. Một số nơi can thiệp quá sâu, có nơi buông lỏng, chưa thực hiện đầy đủ các nội dung quản lý nhà nước theo quy định của pháp luật.

Giám đốc HTX Sản xuất kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Bình Định (huyện Kiến Xương, Thái Bình) Trần Thanh Sơn cho biết, cấp huyện vẫn chưa có cán bộ quản lý HTX trong khi đáng ra cấp này mới bám sát mọi hoạt động của HTX. Bởi thế, “nhiều khi HTX muốn “kêu” cũng khó”. Thêm nữa, HTX cần thu hút tri thức trẻ về công tác. Tuy nhiên, một cán bộ trình độ Đại học công tác tại HTX Bình Định hiện nhận lương hệ số 2,35, thêm 500.000 đồng tham gia thành viên Ban Kiểm soát thì tổng thu nhập chỉ trên dưới 3,5 triệu đồng/tháng, trong khi họ hoàn toàn có cơ hội tìm việc làm có thu nhập tốt hơn.

Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Sơn La Lê Tiến Lợi bổ sung, hồ sơ tiếp cận các chính sách còn nhiều thủ tục, gây tốn kém và khó hoàn thiện khi tiếp cận. Việc giải quyết thủ tục hành chính trong việc cấp phép và các hồ sơ liên quan đến HTX, Liên hiệp HTX còn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu. Một số cấp ủy Đảng, chính quyền chưa tổ chức quán triệt đầy đủ và quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, chặt chẽ các chủ trương, chính sách về phát triển kinh tế tập thể, HTX. Công tác quán triệt và tổ chức thực hiện Luật HTX năm 2012, các văn bản cụ thể thực hiện Luật còn hạn chế; sự quan tâm thực sự bằng những giải pháp sát thực chưa nhiều.

Ngoài ra, có những vấn đề liên quan nội tại HTX như quy mô diện tích của một số HTX nông nghiệp tuy tăng mạnh nhưng vẫn còn nhỏ bé. Nhận thức của một số cán bộ quản lý HTX và thành viên về HTX chưa đầy đủ về các nguyên tắc, giá trị của HTX, có tư tưởng ỷ lại, trông chờ vào hỗ trợ của Nhà nước, chưa năng động, sáng tạo trong quản trị điều hành HTX, chưa nắm bắt kịp thời thông tin thị trường và năng lực xúc tiến thương mại còn hạn chế…

Những bất cập trong triển khai chính sách hỗ trợ hiện nay, nhất là thiếu nguồn lực tài chính lẫn con người thực hiện khiến chính sách giống như “quả đẹp khó ăn”, khiến các HTX vẫn chật vật phát triển.

Theo Đan Thanh

Kinh tế và đô thị: Gỡ khó về vốn cho các hợp tác xã

Nâng cao năng lực cạnh tranh khi đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử

Liên minh HTX thành phố tổ chức Hội nghị ký Chương trình phối hợp với Đài Phát thanh và Truyền hình Hải Phòng, Báo Hải Phòng năm 2024

Kinh tế và đô thị: Phát triển nguồn nhân lực cho kinh tế tập thể – Đáp ứng yêu cầu hội nhập

Diễn đàn kinh tế hợp tác, Hợp tác xã

Liên minh Hợp tác xã thành phố phát huy vai trò cầu nối hỗ trợ khu vực kinh tế tập, HTX, đơn vị thành viên trong hoạt động sản xuất, kinh doanh

Previous
Next